طراحی بافت مرکزی شهر بهشهر با رویکرد هویت بخشی به فضا

فضاها و بافت شهری، هریک ماهیت خاصی را دارا می باشند که این ماهیت فضاها در کنار ویژگیهای ساختاری، اجتماعی،فرهنگی، تاریخی، فعالیتی و کالبدی یک شهر، هویت آن شهر را شکل می دهد. در این میان برخی بخشهای شهری، از جمله مرکز یک شهر، خود به تنهایی معرف بخش عمده ای از هویت شهر می باشد. این مراکز که بر اساس نیازهای عام شهروندان و اتفاقات جاری در شهر شکل گرفته اند، مکانی برای انجام فعالیتهای تجاری ، تفریحی و فرهنگی بوده و علاوه بر پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی شهروندان، زمینه ساز ایجاد تعلق خاطر نسبت به شهر و معرف شهر به گردشگران هستند. ورود سریع مدرنیته به برخی کشورها از جمله ایران و عدم وجود زمینه لازم به منظور پذیرش تغییرات، سبب گردید کیفیت کالبدی و فعالیتی این مراکز شهری رو به افول نهد و فضاهایی فرسوده، نامنطبق با اقلیم، بافت شهر و در حقیقت هویت شهر شکل گیرد. لذا فضا نه تنها توان پاسخگویی به نیازهای مادی شهروندان را نداشت، بلکه به سبب عدم برقراری ارتباط با زمینه های هویتی شهروندان و عدم ایجاد حس تعلق و مالکیت در آنان، نیازهای عاطفی آنان را نیز پاسخگو نبود. بافت مرکزی شهر بهشهر نیز از جمله این مراکز شهری است که به رغم دارا بودن عناصر واجد ارزش تاریخی چون مجموعه باغات صفوی (هسته اولیه شهر)، به سبب عدم بروزرسانی فضا، منطبق با نیازهای شهروندان، ساختار عمومی شهر (از جمله تحولات شبکه ارتباطی درون شهری ) و هویت شهر، کیفیت حیات شهری در آن افول نموده است. لذا این پژوهش با هدف کلی ارتقاء کیفیت زندگی شهری در بافت مرکزی بهشهر به کمک هویت بخشی به فضا، در پی دستیابی به اصول عمومی هویت بخشی به بافت مرکزی شهرها می باشد. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، پس از مطالعه منابع کتابخانه ای و تدوین مبانی نظری موضوع در دو بخش مرکز شهر و هویت شهر و استخراج چارچوب کلی راهکارهای عمومی هویت بخشی به بافت مرکزی شهرها، ضمن بررسی نمونه تجربیات جهانی، به مطالعه محدوده مرکزی شهر بهشهر، به کمک تدوین پرسشنامه و مصاحبه سازمان یافته با مردم، مشاهده و برداشتهای میدانی، مراجعه به نهادهای زیربط و مطالعه طرحهای موجود و منابع کتابخانه ای پرداخته شده و وضع موجود آن با استفاده از جدول swot در سه بعد کالبدی، عملکردی و ادراکی- اجتماعی تحلیل شده است. طرح نهایی بافت مرکزی شهر بهشهر، با در نظر داشتن دو مولفه تشخص فضا و اینهمانی مخاطب با فضا، به عنوان اهداف کلان طراحی و با توجه به نقاط قوت و ضعف محدوده، منطبق با هویت و ساختار شهر، ارائه گردیده است.